შიში – რაციონალური რეაქციაა ობიექტურად იდენტიფიცირებულ გარეგან საფრთხეზე, რაც იწვევს ფიზიოლოგიურ და საბოლოოდ ქცევის ცვლილებებს. ეს არის საპასუხო რეაქცია, სანამ ქვეცნობიერი გადაწყვეტს მოცემულ სიტუაციაში როგორ მოიქცეს, შეებრძოლოს თუ გაიქცეს „fight or flight”. ფსიქოლოგიაში იგი განიხილება, როგორც ადამიანის თანდაყოლილი ბაზისური ემოცია, რომელიც ახდენს ადამიანის დამცველობითი მექანიზმების მობილიზებას. ორგანიზმის ამ ავტომატურ პასუხს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს, ვინაიდან თუ ადამიანი შიშს არ გრძნობს, ვერ შეძლებს დაიცვას თავი რეალური საფრთხეებისგან – შესაბამისად ეს გრძნობა ადამიანისთვის არის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი და არავითარ შემთხვევაში არ ნიშნავს უშიშარი ადამიანი მამაცს, ხოლო ადამიანი რომელსაც ადეკვატური ემოცია აქვს მოსალოდნელი საფრთხის მიმართ მხდალს.
არ არსებობს შიში იმედის გარეშე და არ არსებობს იმედი შიშის გარეშე
ბენედიქტ ბარუხ სპინოზა
შიშის ბიოქიმიური პასუხი უნივერსალურია, ხოლო ემოციური – ძალზე ინდივიდუალური. ერთის მხრივ შეუძლია უფრო ქმედითი გახადოს ადამიანი, ხოლო მეორეს მხრივ იმოქმედოს დამთრგუნველად.
შიში იწყება სენსორული ორგანოების (თვალები, ყურები, კანი) მიერ აღქმული სტრესული სტიმულის გადაცემით და მთავრდება ქიმიური ნივთიერებების გამოთავისუფლებით, რომლებიც წარმოქმნიან სხეულის რეაქციათა ჯაჭვს, როგორიცაა:
- გულისცემის გახშირება
- კანკალი
- ცივი ოფლი
- დიარეა
- სუნთქვის გახშირება
- კუნთების სპაზმი
- თავბრუსხვევა და ა.შ.
ლიმბური სისტემა თავის ტვინის სისტემათა კომპლექსია, რომლის ძირითადი ფუნქცია ორგანიზმის ქცევისა და ფსიქიკური მოქმედებების რეგულირებაა. ლიმბური სისტემის ნაწილებია: ჰიპოკამპი, ამიგდალა და ჰიპოთალამუსი, რომლებიც პასუხისმგებელნი არიან შიშის ემოციის აღქმა, დამახსოვრება, ფორმირებასა თუ მასზე რეაქციის განვითარებაში.
ჰიპოკამპი – ახდენს სტიმულის დეკოდირებას, რათა დაადგინოს და გაიხსენოს მსგავსი ტიპის იმპულსის არსებობა და ამ იმპულსზე წარმოქმნილ ემოციასთან დაკავშირებული მოგონებები.
ამიგდალა – მონაწილეობს არაცნობიერი ემოციური სტიმულების გადამუშავებაში და წარმოქმნის ისეთ ემოციებს, როგორიცაა: შიში, შფოთვა და აგრესია. ამიგდალა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს არა მხოლოდ ემოციების ფორმირებაში, არამედ უზრუნველყოფს ემოციურ მეხსიერებასაც (ემოციებთან დაკავშირებული მოვლენების დამახსოვრება).
ჰიპოთალამუსი – შიშის დროს ჰიპოთალამუსში ცენტრული ბირთვების გაღიზიანება იწვევს ისეთი რეაქციების წარმოქმნას, როგორიც არის ბრძოლა ან გაქცევა.
შიშების კლასიფიკაცია:
- ბუნებრივი შიშები
- პათოლოგიური შიშები
შიშების წარმოშობის გამომწვევი მიზეზები:
- ორგანული პათოლოგიები
- მემკვიდრეობითი ფაქტორი
- სტრესული ფაქტორი
გამოყოფენ ხუთ ძირითად შიშს, რომლებიც წარმოადგენენ კლასტერს სხვა შიშების გენერირებისთვის:
- სიკვდილის შიში – განადგურების შიში
- მუტაციის შიში – სხეულის რომელიმე ნაწილის ან ორგანოს მთლიანობის ან/და გადაგვარების შიში (სიმსივნური წარმონაქმნი)
- სხეულის ავტონომიის დაკარგვის შიში – იმობილიზაცია, დამბლა, შეზღუდული გადაადგილება
- განშორების შიში – მიტოვების, კავშირის დაკარგვის შიში
- დამცირების შიში – ღირსების შელახვის შიში
აღსასრული მხოლოდ ერთხელ დგება, ჩვენ კი მთელი სიცოცხლე ველით მას. სიკვდილის შიში უფრო საზარელია, ვიდრე თვით სიკვდილი
ლაბრიერი
შიში როდესაც არის მუდმივი, სპეციფიკური რაიმე სიტუაციის, ობიექტის, საქმიანობის, ადამიანის ან ცხოველის მიმართ, მას ფობია ეწოდება. ირაციონალური, გახანგრძლივებული შიში არის როგორც ემოციური, ასევე ფიზიკურად გამოხატული, რაც ხელს უშლის ადამიანს ჩვეულებრივი საქმიანობის წარმატებით შესრულებაში.
ფობია (ბერძ. φόβος „ფობოს“ — შიში) შიშის მომგვრელი ობიექტისგან თავის არიდების გადამეტებული, გაუმართლებელი სურვილია.
ფობიების უმეტესობა კლასიფიცირდება სამ კატეგორიად:
- სპეციფიკური ფობიები: კონკრეტული ობიექტების ან სოციალური სიტუაციების შიში, რომელიც დაუყოვნებლივ იწვევს შფოთვას და ზოგჯერ შეიძლება გამოიწვიოს პანიკის შეტევები.
- აგორაფობია: “უსაფრთხო” ტერიტორიის დატოვების განზოგადებული შიში. ეს შეიძლება გამოწვეული იყოს აგრეთვე სხვადასხვა სპეციფიური ფობიით, როგორიცაა ღია სივრცეების შიში, სოციალური უხერხულობა (სოციალური აგორაფობია), დაბინძურების შიში, რომელიც შესაძლოა გართულდეს ობსესიურ-კომპულსიური აშლილობით ან PTSD პოსტტრავმული სტრესული აშლილობა ტრავმა, რომელიც მოხდა „გარეთ“.
- სოციალური ფობია, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც სოციალური შფოთვითი აშლილობა, როდესაც ადამიანი შიშობს, რომ სხვები განსჯიან მას.
ფობიების დროს აქტიურდება სიმპათიკური ნერვული სისტემა, რომელიც შემდეგი კლინიკური ნიშნებით არის წარმოდგენილი:
- გულისცემის მომატება
- სუნთქვის გახშირება
- ოფლიანობა
- სხეულის ტემპერატურის მომატება და სხვა სიმპტომები, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს პანიკური შეტევები.
პანიკა (ბერძნული panikon – შეუცნობელი შიში) – არის შიშის უეცარი შეგრძნება, მიზეზი შეიძლება სსვადასხვა იყოს, იგი იმდენად ძლიერია, რომ დომინირებს გონივრულ, ლოგიკურ აზროვნებაზე. მას შეუძლია რაციონალური აზრი შეცვალოს შფოთვითი გრძნობებით. პანიკა გვხვდება როგორც ცალკეულ ადამიანებში, აგრეთვე ადამიანების დიდ ჯგუფებში, რასაც მასობრივი პანიკა ეწოდება.
ემოციების მართვის პროცესში გამოიყენება ფსიქო, ფიზიო და ფარმაკოთერაპია. შიშისა და შემდგომი პანიკის განვითარების თავიდან აცილების მიზნით კომპანია ნატუროპათს წარმოდგენილი აქვს ფარმაკოთერაპიული მკურნალობის ყველაზე უსაფრთხო სქემა, სადაც წარმატებით შეიძლება გამოყენებული იყოს ბიორეგულაციური მედიცინის მედიკამენტები როგორიც არის: Resource Remedy და Guna Mood, რომლებიც კომპლექსური პრეპარატებია ფსიქო-ნეირო-ემოციური დარღვევების კორექციისათვის.
ბახის ყვავილები – ყვავილებისგან დამზადებული მედიკამენტების სისტემა თითქმის ასი წლის წინ, ინგლისელმა მეცნიერმა, დოქტორმა ედუარდ ბახმა წარუდგინა მსოფლიოს. დოქტორმა ბახმა მოახდინა პიროვნების 38 ემოციური მდგომარეობის იდენტიფიცირება, რომლებიც დისკომფორტს უქმნიან ადამიანს ყოველდღიურ ცხოვრებაში. ამ ემოციების მიხედვით პრეპარატები კლასიფიცირდება 7 ჯგუფად:
- შიში
- თავდაუჯერებლობა
- ინტერესის დაკარგვა აწმყოს მიმართ
- მარტოობა
- ჰიპერმგძნობელობა გარემო ფაქტორების ზეგავლენის მიმართ
- უიმედობა
- გადამეტებული ზრუნვა სხვებზე
ბახის ყვავილების კომბინაციები გავლენას ახდენენ სპეციფიკურ ემოციაზე და მათი განსხვავება მოიცავს გრძნობების, ემოციების და მდგომარეობების მთელ შესაძლო სპექტრს.
ყვავილების პრეპარატების წარმოებისთვის, მეცნიერმა შეიმუშავა სპეციალური მეთოდი, რის მიხედვითაც პრეპარატები მიიღება მატრიცული ესენციებიდან, ორიგინალი ბოტანიკური სახეობის მცენარეული ნედლეულისგან.
დოქტორმა ედუარდ ბახმა ასევე შეიმუშავა უარყოფით ემოციურ სტრესიდან გამოსაყვანი განსაკუთრებული პრეპარატი, რომელსაც Rescue Remedy უწოდა. პრეპარატი შედგება ხუთი მცენარის ესენციებიდან. ესენია:
- Cherry Plam – რომელიც გამოიყენება სიტუაციის კონტროლის დაკარგვის შიშის დროს
- Clematis – რეალობასთან კონტაქტის დაკარგვის დროს
- Impedance – მოუთმენლობის დროს
- Rock Rose – პანიკის დროს
- Bethlehem – უეცარი შიშით ან ახლობლის დაკარგვით გამოწვეული შოკის დროს
მსოფლიოში მრავალი კომპანია აწარმოებს ბახის ყვავილების ესენციებს. ერთერთი მათგანია იტალიური კომპანია GUNA. ის უკვე მრავალი წელია რაც ბახის ყვავილების ნაკრებს აწარმოებს. GUNA დაარსდა 1983 წელს და ბიორეგულაციური მედიკამენტების მწარმოებლთა შორის ერთ-ერთი მსოფლიო ლიდერია. კომპანიის 70-ზე მეტი პროდუქტი რეგისტრირებულია FDA (U.S Food & drug Administration)-ს მიერ, რომელიც ექპორტირდება მსოფლიოს 30-ზე მეტ ქვეყანაში მათ შორის ამერიკაში.
აღსანიშნავია, რომ კომპანია GUNA-ს სამეცნიერო ჯგუფი მუდმივად მონაწილეობს თანამედროვე სამეცნიერო სტადარტების შესაბამის კვლევებში. სისტემატურად მუშაობს ახალი ეფექტური პრეპარატების შექმნაზე. ამასთან დაკავშირებით კომპანია GUNA-მ შეიმუშავა კოგერენტული წყლის (წყლის მდგომარეობა, რომელიც გააჩნია მხოლოდ ცოცხალი უჯრედებს) წარმოქმნის WHITE (Wide Holographic Intensified Transferred Energy) მეთოდი. GUNA მსოფლიოში ერთადერთი კომპანიაა, რომელმაც კოგერენტული წლის გამოყენებით აწარმოებს დოქტორი ედუარდ ბახის ყვავილების ესენციებს, ორიგინალი მეთოდის მკაცრი დაცვით. კომპანია GUNA აწარმოებს ედუარდ ბახის ყველა 38 პრეპარატს და Rescue Remedy-ს ანალოგს სახელწოდებით Resource Remedy.
დოქტორი ედუარდ ბახის ყვავილების ნაკრებიდან, პრეპარატი Resource Remedy – რესურს რემედი – ყველაზე ფართოდ გამოყენებადი საშუალება ფსიქო-ემოციური სტრესის კორექციისათვის.
რესურს რემედის ჩვენებაა:
- გაღიზიანება
- განწყობის დაქვეითება
- ფსიქო-ემოციური სტრესი
- შიში და შფოთვა (გამოცდების წინ, საყვარელი ადამიანის დაკარგვა, საჰაერო მოგზაურობა, ექსტრემალური სიტუაციები და ა.შ.)
- “მენეჯერის სინდრომი”: გახანგრძლივებული გონებრივი სტრესი, ემოციური დატვირთვა
- სხვადასხვა ფსიქოსომატური აშლილობები (როგორც დამხმარე პრეპარატი კომპლექსური თერაპიის დროს)
დოზირება და მიღების წესი
პრეპარატი მიიღება პერორალურად საკვების მიღებამდე 15-20 წუთით ადრე ან საკვების მიღებიდან 15-20 წუთის შემდეგ სრული აბსორბციის (შეწოვის) მიზნით. 4 წვეთი 4-ჯერ დღეში ან 5 წვეთი 3-ჯერ დღეში ენაზე დაწვეთებით.
საჭიროების შემთხვევაში შესაძლებელია ერჯერადი დოზა გავზარდოთ 7-10 წვეთამდე.
გამოშვების ფორმა
20 მლ საწვეთურიანი ფლაკონი
20 მლ საწვეთურიანი ფლაკონი
აფთიაქიდან გაცემის წესი
ფარმაცევტული პროდუქტის ჯგუფი III – გაიცემა რეცეპტის გარეშე.
Guna Mood – გუნა მუდი – შეიცავს ორგანოებიდან და ქსოვილებიდან მიღებულ დერივატებს (ექსტრაქტი) ფიზიოლოგიურ კონცენტრაციებში, რომლებსაც გააჩნიათ მარეგულირებელი მოქმედება ორგანოებსა და ქსოვილებზე.
ჩვენება:
- სეროტონინის დეფიციტით გამოწვეული დეპრესია
- ნევროზული მდგომარეობა
- ემოციური არასტაბილურობა
- უძილობა
- შფოთვა
- ფიზიკური და ფსიქიკური გადაძაბვა
- ჰორმონალური დისბალანსით გამოწვეული დეპრესია
- კვების ფსიქოგენური დარღვევები
დოზირება და მიღების წესი:
1 წლამდე: 2=3 წვეთი 2-ჯერ დღეში (შესაძლებელია მცირეოდენ წყალში განზავება)
1-დან 3 წლამდე: 3-5 წვეთი 2-ჯერ დღეში
3-დან 6 წლამდე: 5-7 წვეთი 3-ჯერ დღეში
6-დან 12 წლამდე: 7-10 წვეთი 3-ჯერ დღეში
12 წლიდან ზემოთ: 20 წვეთი 2-ჯერ დღეში
პრეპარეტი მიიღება სუბლინგვალურად, საკვების მიღებიდან 20-30 წუთით ადრე ან გვიან, სრული შეწოვის თვალსაზრისით. მიღების ხანგრძლივობა 2-3 თვე.
გამოშვების ფორმა
30მლ საწვეთურიანი ფლაკონი
აფთიაქიდან გაცემის წესი
ფარმაცევტული პროდუქტის ჯგუფი III – გაიცემა რეცეპტის გარეშე.